Standardy ochrony małoletnich

Standardy Ochrony małoletnich w Domu Rekolekcyjnym Księży Sercanów Przystań dla Rodzin w Kluczborku

Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].

W związku z wejściem w życie w dniu 15 lutego 2024 roku ustawy z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (zwanej też „ustawą Kamilka”) i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa państwowego i kościelnego, z dniem 15.08.2024 r. wprowadzamy do stosowania w Domu Rekolekcyjnym Księży Sercanów Przystań dla Rodzin w Kluczborku (zwany poniżej Domem rekolekcyjnym) poniższe „Standardy Ochrony Małoletnich” (zwane dalej Standardami), których podstawowym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa małoletnim (w rozumieniu niniejszych Standardów małoletnim jest osoba, która nie ukończyła osiemnastego roku życia), dbałość o ich dobro, uwzględnianie ich potrzeb i podejmowanie działań w ich jak najlepszym interesie.

STANDARD 1

Stworzenie i zachowanie bezpiecznego środowiska w Domu rekolekcyjnym

  1. Wszystkie osoby zaangażowane w duszpasterstwo rodzin: księża, odpowiedzialni i animatorzy świeccy są zobligowani do tego, by tworzyć bezpieczne środowisko dla dzieci i młodzieży w Domu rekolekcyjnym. Ma ono nie tylko chronić dzieci przed krzywdzeniem, ale także ma być gwarantem rozwoju osobowego i duchowego.
  2. Dom rekolekcyjny jest w posiadaniu listy miejsc (poradni, duszpasterstw specjalistycznych itp.), w których uczestnicy rekolekcji w przypadku zgłoszenia krzywdy mogą uzyskać specjalistyczną pomoc. 
  3. Dom rekolekcyjny współpracuje z osobami odpowiedzialnymi za prewencję z ramienia zakonu.
  4. Standardy ochrony dzieci w Domu Rekolekcyjnym są dostępne w formie pisemnej w archiwum domu, a także na stronie internetowej dla wszystkich odpowiedzialnych i uczestników rekolekcji.

STANDARD 2

Weryfikacja, delegowanie i edukacja duchownych, osób konsekrowanych i świeckich pracujących z małoletnimi w Domu rekolekcyjnym

  1. Głównymi odpowiedzialnymi za tworzenie i zachowanie bezpiecznego środowiska w Domu Rekolekcyjnym jest przełożony, który jest odpowiedzialny także za wdrażanie standardów ochrony dzieci i młodzieży.
  2. Za niestosowanie Standardów odpowiedzialność personalnie ponosi Przełożony, również wobec prawa.
  3. Przełożony uzyskuje dane o każdej osobie (również o sobie samym) zaangażowanej w Domu Rekolekcyjnym i mającej kontakt z małoletnimi w obszarze związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym; pobiera je osobiście przez stronę internetową Ministerstwa Sprawiedliwości. Dokument zawierający informacje z ww. rejestru Przełożony Domu Rekolekcyjnego przechowuje w wersji papierowej w archiwum.
  4. Przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do działalności (np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi, przełożony Domu rekolekcyjnego ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Jeżeli taka osoba posiada obywatelstwo inne niż polskie, powinna wybrać zaświadczenie o niekaralności z odpowiedniego urzędu kraju, którego jest obywatelem, jeżeli zaś w ciągu ostatnich dwudziestu lat zamieszkiwała za granicą, powinna złożyć stosowne oświadczenie. Oryginały wyżej wymienionych zaświadczeń i oświadczeń będą przechowywane w archiwum w formie papierowej (w przypadku pobrania zaświadczenia z odpowiedniej instytucji) lub elektronicznej na odpowiednim nośniku danych (w przypadku pobrania zaświadczenia przez Internet).
  5. Obowiązkiem Przełożonego jest również odebranie od każdej z osób zaangażowanych w duszpasterstwo w Domu rekolekcyjnym (duchownych i świeckich) i mających kontakt z małoletnimi deklaracji respektowania Standardów.
  6. Jeśli Dom rekolekcyjny zatrudni firmy z zewnątrz lub udostępni pomieszczenia podmiotom zewnętrznym, a ich działalność nie obejmuje kontaktu z małoletnimi, będzie dbała o to, aby małoletni nie przebywali sami w obecności osób z zewnątrz. 
  7. Deklaracje respektowania Standardów są przechowywane w archiwum.
  8. Dom rekolekcyjny posiada również księgę interwencji, w której będą dokumentowane (w formie notatek służbowych) wszelkie podjęte działania dotyczące ochrony oraz interwencji i pomocy. Księgę interwencji prowadzi się zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.
  9. Niedopuszczalne jest stosowanie jakiejkolwiek formy przemocy (fizycznej, psychicznej czy seksualnej) przez duszpasterzy, pracowników Domu rekolekcyjnego lub uczestników rekolekcji.
  10. Każdy sygnał świadczący o tym, że dziecko może doświadczać przemocy ze strony osoby dorosłej lub innego dziecka w Domu rekolekcyjnym lub poza nim będzie poważnie traktowane przez pracowników Domu rekolekcyjnego. Każda sytuacja będzie odpowiednio badana, a podejmowane działania będą miały na celu jak najszybsze przerwanie krzywdzenia i udzielenie wsparcia osobie, która go doświadcza. Pracownicy Domu rekolekcyjnego podejmą działania według obowiązujących zasad Standardów ochrony dzieci.
  11. Duszpasterze i opiekunowie dzieci będą:
  • czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;
  • starać się o dobór wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.;
  • wspierać małoletnich w ich rozwoju ku dojrzałości;
  • dbać o respektowanie zasad kultury (wobec małoletnich i między nimi);
  • czuwać nad równym traktowaniem wszystkich małoletnich, z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb i osobistych uwarunkowań;
  • dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;
  • organizować opiekę nad dziećmi w miejscach bezpiecznych;
  • utrzymywać kontakt z rodzicami małoletnich;
  • dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobowych małoletnich.

12. W Standardach ochrony dzieci znajduje się szczegółowy kodeks zachowań, który powinien być respektowany przez wszystkich duszpasterzy i pracowników Domu rekolekcyjnego. Należą do nich:

  • umiejętność podejmują działania dla dobra dzieci i w ich najlepszym interesie.
  • każde dziecko winno być traktowane z szacunkiem, uwzględnia się jego godność, prawo do prywatności, a także indywidualne potrzeby, zdolności i sytuację życiową.
  • indywidualne podejście bez niesprawiedliwego faworyzowania wybranego dziecka.
  • niedopuszczalne jest stosowanie przemocy w jakiejkolwiek formie.
  • niedopuszczalne jest nawiązywanie z dziećmi i młodzieżą jakichkolwiek relacji o charakterze seksualnym czy romantycznym.
  • niedopuszczalne jest utrwalanie wizerunku dzieci dla celów prywatnych.
  • każdy kontakt z dziećmi jest jawny i wynika z realizacji zadań i działań prowadzonych na rzecz Domu rekolekcyjnego.

13. W sytuacji, gdy dorośli nie stosują się do przyjętych zasad, świadek takiego zachowania może zgłosić sprawę do innego pracownika Domu rekolekcyjnego, którego darzy zaufaniem, lub bezpośrednio do Przełożonego.

STANDARD 3

Sposób reagowania na oskarżenia lub niewłaściwe zachowania 

1. W przypadkach przemocy fizycznej, psychicznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub małoletni, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub/oraz do delegata właściwej instytucji kościelnej.

2. Jeżeli sprawa dotyczy osoby duchownej oskarżonej o niewłaściwe zachowanie wobec małoletniego, należy zgłosić przełożonemu danej osoby duchownej i stosować się do obowiązujących w danej diecezji lub Zgromadzeniu zakonnym wytycznych. 

3. Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych w Domu rekolekcyjnym bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.

4. Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy małoletniego, należy o tym zawiadomić jego rodziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

5. Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań małoletnich wobec siebie nawzajem, należy niezwłocznie zawiadomić ich rodziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

6. Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważnie, gdyż jest działaniem prewencyjnym.

7. Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w Domu rekolekcyjnym dowie się od małoletniego, że doświadcza on przemocy, automatycznie ma obowiązek zastosowania się do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

STANDARD 4

Zapewnienie opieki i wsparcia osobom skrzywdzonym 

  1. Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.
  2. Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której może skorzystać
  3. Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania do Kościoła i jest podejmowana w porozumieniu z odpowiednim duszpasterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym.
  4. Jeśli osobą skrzywdzoną jest małoletni, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina. 
  5. Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym, osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z odpowiednimi procedurami określonymi przez prawo świeckie i kościelne.
  6. Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.

STANDARD 5

Sposób postępowania z podejrzanymi i oskarżonymi o wykorzystanie seksualne lub przemoc

1. Wszelkie informacje dotyczące krzywdzenia małoletnich powinny być traktowane z należytą powagą, a reakcja na nie powinna być adekwatna.

2. Szczególną uwagę powinny wzbudzić następujące zachowania małoletniego: unikanie kontaktów z jakąś konkretną osobą, kłopoty z koncentracją, objawy nerwicowe, dolegliwości somatyczne, nieadekwatne zachowania seksualne, lęk przed dotykiem.

3. Szczególną uwagę powinny wzbudzić następujące zachowania dorosłego opiekuna: przesadne zainteresowanie opiekuna, animatora, księdza, konkretnym małoletnim, spędzanie z nią dużej ilości czasu, wspólne wyjścia, wyjazdy, prezenty, intensywne kontakty przez media społecznościowe

Sposób postępowania z osobami oskarżonymi:

  1. Taka osoba powinna zostać na wniosek przełożonego odsunięta od pracy do czasu wyjaśnienia sprawy.
  2. Sprawa powinna zostać zgłoszona odpowiednim instytucjom państwowym i kościelnym.
  3. Gdy sprawa dotyczy duchownego wszelkie czynności i działania podejmowane przez przełożonego kościelnego wobec podejrzanego duszpasterza zostały zapisane w Wytycznych KEP aneks, a gdy dotyczy osoby konsekrowanej czynności są wykonywane na podstawie wytycznych poszczególnych instytutów zakonnych. Na ich podstawie przełożony podejmuje wszelkie decyzje dotyczące sprawcy.
  4. Szczególną troską należy otoczyć osobę skrzywdzoną przez duszpasterza i jej rodzinę.
  5. Z przebiegu każdej rozmowy należy sporządzić stosowną notatkę.
  6. W ramach duszpasterstwa nie prowadzimy śledztwa ani nie ferujemy wyroków. Od tego są odpowiednie instytucje państwowe i kościelne.
  7. Osoba, która została wskazana jako winna krzywdy, jest traktowana sprawiedliwie, z poszanowaniem prawa do uczciwego procesu i do domniemania niewinności do czasu udowodnienia winy. Należy jej również ułatwić uzyskanie pomocy psychologicznej i prawnej.
  8. Gdy oskarżenie okaże się niewiarygodne, a osoba wraca do pracy otrzymuje wsparcie w celu przywrócenia dobrego imienia.
  9. Gdy krzywdzicielem jest osoba małoletnia należy skontaktować się z rodzicami sprawcy i osoby skrzywdzonej. Należy objąć ich opieką duszpasterską i zaproponować pomoc w dotarciu do specjalistów.

STANDARD 6

Zasady chroniące małoletnich w obszarze Domu rekolekcyjnego

Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim

  1. wszystkie spotkania z małoletnimi na terenie Domu rekolekcyjnego będą organizowane w miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.
  2. nie można przebywać z małoletnim sam na sam w warunkach odizolowanych; jeżeli dobro dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie (zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego);
  3. małoletni powinni zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej; podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności małoletnich;
  4. nie należy przewozić małoletnich prywatnymi samochodami w pojedynkę, bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych;
  5. nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji duszpasterskich lub wychowawczych;
  6. małoletnim nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody; nie wolno upubliczniać zdjęć, filmów z udziałem małoletnich bez zgody ich rodziców lub opiekunów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych (np. grupowe zdjęcie z I Komunii świętej).

STANDARD 7

Zapewnienie jakości i ciągłości działań w zakresie prewencji

Pracownicy i wolontariusze pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne będą na bieżąco zaznajamiani ze Standardami obowiązującymi w Domu rekolekcyjnym. Posiądą także zaktualizowaną wiedzę dotyczącą: 

  1. rodzajów przemocy (fizycznej, psychicznej i seksualnej);
  2. rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);
  3. strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);
  4. prowadzenia rozmowy na temat doznanej krzywdy;
  5. zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie.

STANDARD 8

Zapewnienie jakości w zakresie prewencji i ciągłości działań 

  1. Opracowany i wdrożony w Domu rekolekcyjnym powyższy dokument ochrony małoletnich jest aktualizowany co dwa lata.
  2. Ewaluacja dokumentu dokonywana jest przez przełożonego Domu rekolekcyjnego

Kluczbork  10.08.2024

ks. Gabriel Pisarek SCJ

przełożony